Tin Tức

Vẻ đẹp thiền đặc trưng trong phong cách vườn Nhật Bản

Sân vườn Nhật Bản đề cao vẻ đẹp vô thường, nguyên thủy, hoang sơ của vạn vật tự nhiên, gợi lên không gian vũ trụ bao la, không quá coi trọng sự hoàn hảo theo sắp xếp hình thức của con người. Vườn Nhật có những nét tương đồng với phong cách vườn Trung Quốc trong cách sử dụng vật liệu cảnh quan, nhưng đi sâu hơn vào tính tượng trưng và tính trầm tư ( tính Thiền). Hôm nay bạn cùng Sài Gòn Hoa tìm hiểu về nét đẹp thiền đó trong phong cách vườn Nhật Bản nhé!

Vẻ đẹp thiền đặc trưng trong phong cách vườn Nhật Bản

1. Vẻ đẹp thiền trong vườn sỏi khô

Vẻ đẹp thiền của vườn Nhật được ẩn tàng trong tính biểu tượng, mô phỏng cảnh quan tự nhiên núi rừng, biển cả, đặc biệt người Nhật có vườn Thiền (vườn sỏi khô) là hình thức vườn tập trung phô diễn tính biểu tượng, mang đậm chất thiền; mà mỗi khi ngắm nhìn khu vườn, người ta đều cảm nhận được sự tĩnh tại, sâu lắng.

Vật liệu cảnh quan chủ đạo để thể hiện tính thiền trong vườn khô Nhật Bản là đá và sỏi, những viên đá tảng to nhỏ khác nhau, được bố trí riêng lẻ hoặc từng cụm để mô phỏng những hòn đảo, những miền đất xa, nền sỏi được rải, cào xung quanh những hòn đá, với những đường song song nhau mô phỏng những gợn sóng của đại dương, biển cả.

Họ dùng sự thô cứng của những viên sỏi để thể hiện cái mềm, sự vận động của tự nhiên, những gợn sóng luôn tiếp nối liên tục, cái động luôn ẩn tàng sau cái tĩnh. Sỏi và đá cũng là yếu tố cảnh quan chính trong vườn Thiền, có thể kết hợp thêm cây xanh, rêu phong, để tạo sự sinh động, tính thời gian trong thiết kế.

Vườn sỏi khô thường có diện tích nhỏ hoặc tương đối, thể hiện triết lí của Thiền Tông, mang tính trừu tượng, giản dị, thoạt nhìn có vẻ khô khan nhưng lại thể hiện ý nghĩa, giá trị ẩn tàng sâu sắc, đòi hỏi người thưởng thức phải tĩnh tâm, sâu lắng mới có thể cảm nhận được.

Đó là vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời, là sự hình thành, vận động không ngừng của đất trời biển cả. Những hòn đá lẫn trong cát sỏi chính là những cù lao xanh giữa đại dương vĩnh hằng, cũng có thể gọi là cõi hư vô. Thể hiện khát vọng luôn hướng đến cuộc sống tự do, tự tại, bình yên, tĩnh lặng.

Việc thưởng thức những khu vườn đá Nhật Bản đồng nghĩa với trải nghiệm tu Thiền. Quan sát vườn đá là một cách tiếp cận để cảm nhận sự thiếu thốn của trần thế với thiên nhiên trần trụi (đá, rêu và cát) và cùng với cách nhìn u huyền tượng trưng của Thiền tông, con người có thể vượt khỏi thế giới ý niệm và được trải nghiệm thế giới tâm linh vô niệm.

Vườn thiền được xây dựng đã góp phần lưu giữ được giá trị và nét đẹp của quần thể cảnh quan. Khu vườn theo phong cách thiền tông mang đến một kì nghỉ ngắn cho tâm hồn, giúp cải thiện tinh thần mỗi khi ngắm nhìn nó. Ngày nay, vườn Thiền đã xuất hiện ở nhiều quốc gia bên ngoài Nhật Bản và trở thành một hình thái nghệ thuật toàn cầu.

2. Vẻ đẹp thiền trong vườn Trà đạo

Vườn trà đạo một hình thức thiết kế đặc trưng trong phong cách sân vườn Nhật Bản. Thiết kế với khu vườn dẫn đến căn nhà gỗ nhỏ, là nơi tổ chức các buổi thưởng trà với những nghi thức truyền thống; bên ngoài thường có bể nước bằng đá với vòi chảy, để khách đến thưởng trà tẩy uế trước khi tham dự vào buổi trà đạo. Đây là nghi thức theo tâm niệm, niềm tin của Nhật, để người thưởng trà có thể thanh tẩy những u mê, sân hận, muộn phiền, tập trung vào sự tĩnh tại, thư giãn ở thời khắc hiện tại.

Tinh thần của Thiền tông có thể được cảm nhận trong mọi nghi thức, mọi quy chuẩn của trà đạo. Thưởng thức trà đạo Nhật Bản đồng thời cũng là trải nghiệm sự tu Thiền, việc nghiên cứu trà đạo trở thành một hướng tiếp cận tinh tế trong việc tìm hiểu tư tưởng Thiền tông.

Bốn tiêu chuẩn cho trà đạo bao gồm: hòa, kính, thanh, tịch (một số tài liệu ghi là hòa, kính, tinh, mịch). Những tiêu chuẩn này rất gần với tư tưởng của Thiền. Bởi vậy khi thiết kế vườn cảnh trà đạo thì cảnh quan, cách bố trí mọi thứ đều mang âm hưởng, vẻ đẹp thiền trong đó.

Phòng thưởng thức trà được thiết kế mở hoặc bán mở, để người ngồi trong có thể quan sát được cảnh sắc bên ngoài, đây cũng là “hòa” trong tiêu chuẩn trà đạo, đó là sự hòa hợp của cá nhân với thiên nhiên và những người xung quanh, là sự đồng điệu giữa chủ và khách, giữa tâm trạng con người và tiết trời.

Cảnh quan bên ngoài được thiết kế chỉnh chu, nhẹ nhàng, tạo nên sự thanh tịnh, yên ắng giúp khai sáng tâm hồn cũng như lý trí.

Cũng như các hình thức vườn Nhật khác, yếu tố không thể thiếu đó là đá, sỏi; tạo nên quan cảnh tự nhiên, tĩnh tại, kết hợp với yếu tố cây xanh, rêu phong, mặt nước, làm nên tổng thể hài hòa, tách biệt với thế giới bên ngoài.

Hình ảnh con đường bước dặm, đèn đá kế bên, bồn rửa tay, cây cắt tỉa,…là những hình ảnh hầu như được bắt gặp trong tất cả các thiết kế vườn trà đạo. Cách sắp xếp, bố trí trong khu vườn tạo nên sự trầm mặc, thanh khiết, sau khi thưởng trà, băng qua các lối hẹp người ta như thấy lòng mình nhẹ hơn, thanh hơn, tươi mới hơn. Đó chính là những vẻ đẹp thiền trong thiết kế vườn Nhật Bản.